سیستم های مدیریت کیفیت

خطر پذیری بالای کشور در برابر رویدادهای لرزه‌ای بر توجه ویژه به موضوع کاهش خطرپذیری زلزله در شهرها و بافت‌های آسیب‌پذیر تاکید دارد.

به گزارش نامه نیوز، تهران امروز نوشت:

امروز 10 سال از وقوع زلزله دلخراش بم به عنوان بزرگ‌ترین زلزله دهه اخیر ایران می‌گذرد، زلزله‌ای که 32 هزار نفر در آن جان باختند و شهرستان بم تقریبا با خاک یکسان شد. این روز بهانه ایست تا ببینیم با گذشت یک دهه از این زلزله مرگبار و دیگر زلزله‌هایی که پس از آن در ایران آمده‌اند، چقدر آمادگی رویارویی با این پدیده طبیعی را پیدا کرده‌ایم، تا چه اندازه از زلزله‌ای در ابعاد بم آموخته‌ایم و اگر امروز زلزله‌ای به آن قدرت روی دهد،‌چه بر سر منطقه زلزله‌زده خواهد آمد. این زمین لرزه مختصات خاصی داشت که امروز با گذشت یک دهه پس از آن و فروکش کردن احساسات و هیجانات می‌توان تصویر بهتری از آن ارائه کرد. به گفته کارشناسان ایران از لحاظ حادثه خیزی رتبه دهم جهان و رتبه پنجم را در آسیا دارد و از 42 حادثه طبیعی موجود در جهان 3/2 آن مربوط به ایران است. به گفته دکتر محمد شکرچی زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در همایش روز گذشته شهرستان بم از ابتدای سال 1900 میلادی تاکنون، بیش از 45 هزار زلزله در کشور رخ داده است که از این میان 260 زمین لرزه تاریخی و 16 زلزله با بزرگی بیش از 6 ریشتر در کشور رخ داده است که همه آنها بیانگر لرزه خیزی بالای کشور است. بررسی اجمالی و جمع‌بندی تعداد قربانیان حوادث زلزله در یک قرن اخیر در ایران بیش از هر چیز بر یک نکته تاکید دارد و این آنکه برای کاهش تبعات و خسارات این رخداد طبیعی باید بر نحوه ساخت‌وسازها نظارت کرد.



پیشینیان ایران به ساخت بناهای مستحکم توجه داشته اند

یک کارشناس سازه و عمران در این زمینه به تهران امروز می‌گوید: نگاهی به ساخت‌وسازهای سده اخیر ایران نشان می‌دهد که در گذشته نیز به استحکام سازه و محکم بودن بنا در مقابل حوادث طبیعی توجه شده است که نمونه آن خانه‌ها و بناهایی است که با گذشت قرن‌ها سالم مانده و زلزله به آنها آسیب نرسانده است. «علی صفی‌پور» می‌افزاید: هنوز هم در گیلان خانه‌هایی هست که به‌رغم رطوبت هوا چند قرن از ساخت آن می‌گذرد و با توجه به حادثه خیز بودن منطقه، سالم بودن بنا نشان از رعایت موارد ایمنی در ساخت‌وساز است یا بناهایی که در استان‌های زلزله‌خیز هنوز پابرجا هستند. وی یادآور می‌شود: اغلب پس از زلزله به دلیل فشار افکار عمومی و نیز ترحم به جای مدیریت اقدام به ساخت‌وسازهای سریع و بی‌برنامه می‌شود که نه تنها مفید نیست بلکه سرمایه‌ها را هدر می‌دهد و باعث می‌شود در صورت تکرار حادثه، خسارات چندین برابر شوند. صفی‌پور ‌می‌افزاید: ایران روی گسل‌های متعدد زلزله واقع شده و نگاهی به تاریخ و آمار ارائه شده نشان می‌دهد سالی نیست که در ایران زلزله‌ای بزرگ نیامده باشد و دهه‌ای نیست که در آن زلزله‌ای مهیب به وقوع نپیوسته باشد و این پراکندگی تاکیدی مجدد بر ضرورت نظارت و دقت در ساخت‌وسازهای قبل و پس از زلزله است.



برای ساخت‌وساز از زلزله‌های مهیب بم و رودبار عبرت نگرفتیم

وی عنوان می‌کند: به عنوان نمونه خانه‌های ساخته شده پس از زلزله‌های مرگبار رودبار و منجیل و بم الگوهای خوبی از عملکرد متولیان درخصوص مقابله با زلزله هستند به‌گونه‌ای که باید بررسی شود اگر اکنون زلزله در آن مناطق بیاید آیا دیگر حوادث مرگبار اخیر تکرار نخواهند شد. صفی‌‌پور تصریح می‌کند: البته در برخی نقاط خیر،‌اما واقعیت این است که سال‌ها بعد از گذر زلزله اغلب نگاهمان به قضا و قدر است و اگرزلزله‌ای رخ دهد چه بسا وضعیت بدتر شود چرا که به دلیل تاخیرهایی که در اجرای وعده‌ها صورت می‌گیرد و نیز ضرورت‌های زندگی بسیاری از بازماندگان زلزله پس از حادثه به سرعت اقدام به ساخت‌وساز غیراصولی می‌کنند تا سرپناهی داشته باشند و بعدها همان را تکمیل کرده و در آن سکنی می‌گزینند.

به گفته وی متولیان نیز در ساختن بناهای جدید اصول را رعایت نکرده و فقط به اتمام کار و ارائه آمار فکر می‌کنند که از نمونه‌های آن می‌توان به خانه‌های ساخته شده پس از زلزله ارسباران اشاره کرد. وی به تهران به عنوان الگویی بسیار خطرناک در صورت وقوع زلزله اشاره کرده و می‌گوید: سالانه حدود 120 هزار آپارتمان جدید در تهران ساخته می‌شود و به استناد آمار هم‌‌اکنون 740 هزار علمک گاز در تهران برپاست که هشداری نسبت به وجود سه میلیون متر مکعب گاز زیر پای تهرانی هاست. گازی که در صورت بروز زلزله‌ای بزرگ می‌تواند تهران را با انفجارها و آتش سوزی‌های مهیبی مواجه کند.



مدیریت بحران حلقه مفقوده ساماندهی پس از زلزله

بررسی‌ها و نیز سخنان کارشناسان ثابت می‌کند علاوه بر مسئولان و مردم حلقه گمشده ساماندهی پس از زلزله و قبل از آن مبحثی به نام «مدیریت بحران» است. مدیریتی که قبل از زلزله‌ نیست و پس از آن نیز دیده نمی‌شود. دستگاه‌های نظریه پرداز، تئوری‌های مناسبی ارائه نمی‌کنند و اگر هم ارائه می‌شود، مسئولی نیست که آنها را مرحله اجرا درآورد.

همچنین برای مقابله با بحران پس از زلزله هر چند که اقداماتی شده ولی به دلیل عدم استفاده از تجربیات، نبود فرهنگ کار گروهی و تیمی و نیز بی‌برنامگی گروه‌ها قادر به ارائه خدمات مطلوب نیستند و در نتیجه اغلب بحران‌های این چنینی به درستی مدیریت نمی‌شوند. در طول حداقل دو دهه اخیر به‌رغم همه زحماتی که مسئولان، مدیران و گروه‌های خدماتی کشیده‌اند، هیچ‌گاه مدیریت بحران قابل دفاعی وجود نداشته که بتوان از آن به عنوان الگویی در خور توجه یاد کرد.



10 سال پس از بم برنامه موثری برای کاهش آسیب زلزله ارائه نشد

رئیس پژوهشگاه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله کشور روز گذشته در همایش علمی «10 سال پس از زلزله بم 1382؛ آموخته‌ها و گام‌های پیش‌رو» بر مطالب این گزارش صحه گذاشت و تاکید کرد که با گذشت حدود 10 سال از زلزله بم، برنامه مشخص و اقدام موثری برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر زلزله در کشور صورت نگرفته است.

«عباسعلی تسنیمی» ادغان کرد: اگر همین امروز زلزله‌ای با قدرت و مشخصات مشابه زلزله بم در شهری با شرایط این شهر رخ دهد نه فقط میزان تلفات و خسارات آن کمتر از زلزله 10 سال پیش نخواهد بود که متاسفانه بیشتر هم خواهد بود. وی ضعف فنی و حقوقی و نبود مدیریت‌های مسنجم را عامل این وضعیت دانست و تاکید کرد: سال‌هاست که توزیع جمعیتی در کشور منطبق با توزیع مراکز لرزه خیز است و هیچ برنامه‌ای برای رفع این مشکل وجود ندارد.



آغاز گروهی نوید بخش حرکتی موثر برای کاهش خطرات زلزله

البته وی خبر خوبی نیز داد و آن اینکه اخیرا تفاهمنامه‌ای بین پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی امضا شده که هدف آن تدوین سندی مشترک در زمینه کاهش خطرپذیری در برابر زلزله است.

دکتر احمدی گیوی رئیس موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران نیز با اشاره به زلزله بم یکی از مخرب‌ترین زلزله‌های اخیر در کشور افزود: اینکه ما و نهادهایی همتراز ما مسئولیت تمامی خرابی‌ها، ویرانی‌ها و پیامدهای منفی این زلزله را به گردن مسئولان اجرایی بیندازیم؛ نقش و مسئولیت‌مان را سلب نکرده و کاهش نخواهد داد. وی عنوان کرد: برای تحقق ایمنی کشور در برابر زلزله، همکاری این نهادها اجتناب‌ناپذیر است؛ مشروط بر آنکه رعایت اولویت‌ها و وظایف حاکمیتی که بر عهده آنها گذاشته شده، منظور شود.به هر حال همنوایی سه ارگان مهم علمی کشور در حوزه زلزله یعنی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در نشان دادن اراده‌ای مشترک جهت کاهش مخاطرات زلزله در کشور حرکتی ارزشمند است که نشان از ضرورت توجه به انجام کارهای تیمی در راستای مدیریت بحران موفق است. و به نظر می‌رسد به جای انداختن توپ مسئولیت و بی‌مسئولیتی در زمین افراد و گروه‌های مختلف نقش سازمان‌ها در راستای کاهش خطرپذیری کشور راجدی‌تر و بنیادی‌تر ببینیم.

خطر پذیری بالای کشور در برابر رویدادهای لرزه‌ای بر توجه ویژه به موضوع کاهش خطرپذیری زلزله در شهرها و بافت‌های آسیب‌پذیر تاکید دارد و در این میان جلب توجه نهادهای حاکمیتی به موضوع خطر زلزله به منظور حمایت از اقدامات مورد نیاز برای کاهش اثرات ویرانگر زمین لرزها، تدوین و اجرای نقشه راه و طرح‌های جامع پیشگیری و مدیریت بحران و استفاده از توانمندی‌ها و تجارب حوزه‌های اجرایی و علمی تحقیقاتی برای تدوین و اجرای طرح‌های کاهش آسیب‌پذیری از زمین لرزه‌ها موثر است. همچنین در این بیانیه بر توجه به عناصر بومی و تبعات اجتماعی و اقتصادی در تنظیم و اجرای برنامه‌ها برای کاهش خطرپذیری، توجه کافی به نقش مردم و سازمان‌های مردمی و محله محور و تهیه برنامه‌های اجرایی کاهش آسیب پذیری تا افق 1404 نیز تاکید شده است.